Een pleidooi voor meer (r)evolutie onder vrouwelijke harmoniezoekers.
Doe jij mee aan ‘voor de lieve vrede’ en vermijd je liever een pittige discussie dan dat je ‘m aangaat? Grote kans dat je harmonie hoog in het vaandel hebt staan. Op zich niets mis mee zolang dat de onderlinge verhoudingen ten goede komt en je jezelf niet tekortdoet. Helaas is dat maar zelden het geval. Meestal voel je wel dat je over een grens heen bent gegaan als je bijvoorbeeld liever iets sust dan een discussie aangaat. Hoe kan je als vrouw op een adequate manier omgaan met weerstanden en waarom zien we harmonie te vaak nog als een gewenste oplossing voor conflicten?
Weerstand is niet jouw probleem
Veel vrouwen die leidinggevende zijn komen dit vroeg of laat tegen in hun carrière: je moet ‘je mannetje staan’ om allerhande complexe omstandigheden en belangen van elkaar te scheiden en hebt zorg voor een goede bedrijfsvoering. Vroeg of laat ben je het niet eens met een collega of een medewerker en vraagt het van jou duidelijkheid welke koers je wilt varen of wat jij ervan vindt. Negen van de tien keer gaat dat met weerstand gepaard.
“Een focus op harmonie is de erfenis van duizenden jaren van culturele ontwikkeling van vrouwen”
Wat we geneigd zijn te denken, als je het lastig vindt om duidelijk te zijn en je grenzen te stellen, is dat we denken dat het een persoonlijk aandachtspunt is. Je zoekt misschien de steun van een coach of een psycholoog om te leren je grenzen aan te geven. Ik geef je in dit artikel een benadering die misschien niet gebruikelijk is, maar voor jouw leiderschap wel een ander inzicht geeft in relatie tot weerstand.
Als eerste: het gegeven dat je het lastig vindt om met weerstand om te gaan is geen persoonlijk probleem als je namelijk weet wat de oorsprong is. Het is niet iets dat opgelost hoeft te worden. Wel nodig ik je uit om er anders naar te kijken vanuit een ruimere context: een evolutionair- of ontwikkelingsperspectief.
Morele superioriteit
Een focus op harmonie is de erfenis van duizenden jaren van culturele ontwikkeling van vrouwen. Laat ik dat uitleggen. Ten tijde van de industriële revolutie (moderne tijd vanaf eind 1500 tot 1700) was er een sterke tendens in het bewustzijn van vrouwen om zich afzijdig te houden van politieke stromingen. Er was destijds in de maatschappij een tweedeling in de economie: het kapitalisme waar mannen zich op de voorgrond zetten en bezig waren met geld verdienen en er was de economie van de deugd. Deze laatste was het terrein van vrouwen. Het hervinden van harmonie is in deze periode een belangrijk ijkpunt voor vrouwen in een tijdsgewricht waarin er voor het eerst ook een tweedeling is ontstaan tussen mannen en vrouwen. Zij ervaren elkaar voor het eerst in de geschiedenis als elkaars tegengestelden. Voorheen werkten mannen en vrouwen samen op het land en waren de sociale verwachtingen van vrouwen veel meer in lijn met hun biologische rol van kinderen krijgen en het gezin bij elkaar houden. Met de opkomst van het kapitalisme zijn de rollen van vrouwen ineens anders geworden. Ze voelen zich zwakker, onveilig en er is verwarring onder hen in de nieuwe situatie waarin het collectieve wereldbeeld een grote verandering ondergaat. Columbus ontdekt op welke wereld we staan in 1492, we zien dat we deel uitmaken van de continenten en het idee is opgekomen dat we iets mogelijk kunnen maken: een nieuwe wereld.
“Vrouwen ontwikkelden in deze periode een cultuur van echte vrouwelijkheid, hun thuis werd een echt thuis. Het woord ‘vrouwelijkheid’ wordt ook pas in deze periode voor het eerst gehanteerd.”
Vrouwen ontwikkelden in deze periode een cultuur van echte vrouwelijkheid, hun thuis werd een echt thuis. Het woord ‘vrouwelijkheid’ wordt ook pas in deze periode voor het eerst gehanteerd. Wanneer de mannen thuiskwamen was dat ook voor hen een echt thuis. Het was er goed omdat de vrouw er was. Het vrouwbeeld van die tijd was er een van puurheid. Zij waren te puur om in de politiek te gaan en werden dan ook als moreel superieur aan de man gezien. Vanuit deze ontwikkeling in de geschiedenis waren het vooral de mannen die het podium pakten, hun mening en visie deelden in de maatschappij.
De geschiedenis zit in ons DNA
Het streven naar harmonie zoals we dat nu nóg tegenkomen komt deels voort uit deze periode waarin vrouwen vasthielden aan hun morele waarden omdat dat hen veiligheid bood in een wereld die in verandering was. Weerstanden waren voelbaar in henzelf en in de wereld om hen heen. Destijds had het streven naar harmonie een sociale functie. Het suste de vele weerstanden die er waren en het bood vrouwen veiligheid.
Omdat het gaat om een collectief ontstaan van gedrag spreken we van een collectieve conditionering, een belemmering in ons mens zijn die voor velen geldt binnen eenzelfde samenleving of cultuur.
“Het bijzondere van een collectieve conditionering is dat je deze, ondanks dat het eeuwen geleden is ontstaan, nog steeds kunt ervaren in je eigen leven.”
Omdat we momenteel in een geïndividualiseerde maatschappij leven, maken we veel dingen onnodig persoonlijk. Simpelweg omdat onze focus op onszelf ligt en we een ontwikkeling in onze cultuur hebben doorgemaakt. Ook dat gaat namelijk gewoon door. Het nadeel van alles persoonlijk maken is dat we onterecht ervaren dat we een probleem hebben. Door de persoonlijke bril gezien, denk je dan dat je bijvoorbeeld niet goed je grenzen aangeeft. Het bijzondere van een collectieve conditionering is dat je deze, ondanks dat het eeuwen geleden is ontstaan, nog steeds kunt ervaren in je eigen leven. De geschiedenis zit als het ware in ons DNA en is enorm krachtig. Wij interpreteren zo’n collectieve conditionering daarom vrijwel altijd als een persoonlijke ervaring. En daar komt dan een kramp van. Het voelt als een belemmering en als iets waar je aan moet werken, maar de aanpak vanuit het persoonlijke zal dan niet werken. Het inzicht dat we een product zijn van een jarenlange geschiedenis wél. Door te kijken door de evolutionaire bril neem je de belangrijke context mee zoals ik die hierboven heb omschreven en handel je vanuit een veel groter zicht op wat er speelt, in welke situatie dan ook.
Comfortabel zijn met weerstanden
Wat vraagt deze tijd waarin we leven van ons als mens, als vrouw? We leven in een tijd waarin er veel aan de hand is en er ook veel weerstanden zijn. Willen we gedrag vertonen dat ooit bedoeld was om te overleven terwijl we daar niet (meer) mee bezig hoeven zijn? Wat is passend in deze tijd? Wat er volgens mij nodig is, is dat we weerstand omarmen als een constant gegeven en leren daar comfortabel mee te zijn. Kun jij weerstand zien als iets dat je niet meteen hoeft op te lossen? Kun jij jouw patronen rondom weerstand bekijken en zien welke natuurlijke neigingen je hebt als je een meningsverschil hebt met iemand zonder dat je in hoeft te grijpen? Wanneer je dit namelijk weet, zal je als vanzelf anders gaan reageren. Dat komt omdat het inzicht dat het niet een persoonlijk probleem is maar is ontstaan vanuit collectieve omstandigheden je meteen vrij maakt. Durf jij te zien dat jouw gedrag gevormd is in een andere tijd en dat er nu iets anders van jou gevraagd wordt? Kan jij zien wat dat is? Durf jij een (r)evolutie te starten en je vrij te maken van de geschiedenis? Dat is een nieuwe stap in de richting van het bouwen aan een gelijkwaardige en krachtige cultuur.
Meer weten over dit thema? Een verdieping op en het vrij maken van culturele conditioneringen vind je in de leergang Gender(r)evolutie voor mannen en vrouwen.
Dit artikel werd eerder gepubliceerd in Pioniers Magazine.