Vraag jij je weleens af hoe het zou zijn als je altijd zou kunnen doen waar je het allerbeste in bent en waar je plezier aan beleeft? Zonder beperking, zonder angst, zonder dat je jezelf tegen laat houden? Hoe mooi zou de maatschappij er uit zien als iedereen zich vrij voelt om het beste uit zichzelf te halen en bij zou dragen aan de samenleving vanuit ieders unieke mogelijkheden? Wat vraagt dat van jou en mij als mens?
Teillard de Chardin (1881-1955), een bekende Franse filosoof, schreef ooit: “It is our duty as men and women to proceed as though the limits of our abilities do not exist.” Hij nodigt ons hiermee uit om niet alleen de verbeterde versie van onszelf te worden, maar ook om ons vrij te maken van wat ons belemmert in ons bestaan. Door ongelimiteerd vrij te zijn van wat ons ook maar dwars kan zitten. Door teveel nadruk te leggen op wat je beperkingen zijn, zul je naar mijn idee nooit vrij worden. Toch zijn we daartoe geneigd als sterk geïndividualiseerd persoon. Als jij je geremd voelt, signaleer je een bepaalde eigenschap of gedrag als een probleem of aandachtspunt om er vervolgens aan te werken iets niet meer te hoeven voelen of er geen last meer van te hebben. Of je zet er ander gedrag bewust voor in de plaats, net zolang totdat iets het gewenste resultaat heeft. Hoe maak je al jouw capaciteiten waar zonder de beperkingen van je opvoeding, je vastgeroeste overtuigingen of de meningen van anderen?
Bevrijden van ons potentieel
Teilhard de Chardin was een groot visionair die vaak onderschat werd, maar wiens werk van onschatbare waarde is. Hij zag dat ons bewustzijn een evolutionaire ontwikkeling doormaakt en in de tijd op weg is ergens naartoe, namelijk naar het steeds vrijer worden van ons als mensheid en naar het hebben van meer capaciteiten (en dus ook meer mogelijkheden en verant-woordelijkheden). De toenemende complexiteit in onze huidige maatschappij voorzag hij al en daarom zag hij het als zijn plicht om ons te wijzen op onze verantwoordelijkheid om het oorspronkelijke, evoluerende potentieel dat in ons zit te bevrijden. Zodat de Aarde een mooiere plek kan worden en we werkelijk iets goeds kunnen bijdragen aan onze planeet in plaats van deze stelselmatig te vernietigen. Want al deze capaciteiten hebben we steeds harder nodig!
"It is our duty as men and women to proceeed as though the limits of our abilities do not exist"
Het web van de uniciteit
Hoe we momenteel problemen oplossen, is iets van deze tijd. Omdat we in een tijd leven waarin we uitgaan van onze uniekheid als persoon en veel op onszelf betrekken, zullen we automatisch ook de situaties die we als lastig ervaren op onszelf betrekken. Het wordt dan een persoonlijk probleem. Als voorbeeld: een vriendin van mij is net hevig verliefd op een man. Ze heeft in het verleden mannen aangetrokken die vreemdgingen en nu blijkt haar nieuwe liefde in zijn vorige relatie het op dat gebied ook niet al te nauw hebben genomen. Ze ontdekt dat een van zijn voormalige minnaressen enkele keren per dag haar LinkedIn profiel bezoekt. Ze wordt er wiebelig van en voor ze het weet, vergelijkt ze deze vrouw met zichzelf. Ze wordt er onzeker van en boos (het raakt aan oud zeer) en vermoedt dat er werk aan de winkel is om haar grenzen bij voorbaat al kenbaar te maken bij deze nieuwe man, zodat de geschiedenis zich niet zal herhalen. Het zal haar nu niet gebeuren dat deze man, waar ze zo dol op is, ook haar in de toekomst voor een andere vrouw in de steek zal laten. Is dat een patroon van deze man, vraagt ze zich af. En kan ze hem, als straks als de verliefdheid eraf is, wel blijven boeien? Vanuit dit persoonlijke perspectief zou je haar adviseren om haar grenzen inderdaad aan te geven, of meer van zichzelf te gaan houden, maar ik gooi het graag over een andere boeg, als voorbeeld van hoe je je kunt bevrijden van iets dat je remt in wie je bent en kunt zijn.
Cultuur zit in ons DNA
Ik ben ervan overtuigd dat nagenoeg elk gedrag dat we vertonen als mens een oorsprong heeft in de ontstaansgeschiedenis van ons als mensheid. Ons gedrag is evolutionair gevormd onder invloed van onze levensomstandigheden en is nog steeds aan het ontwikkelen naar nieuwe vormen van bewustzijn en uitingen daarvan in ons gedrag. Om hetzelfde voorbeeld onder de loep te nemen en te benaderen vanuit een ontwikkelingsperspectief:
Vrouwen hebben eeuwenlang moeten zorgen voor anderen, voor hun kinderen, hun partner, hun familie, hun stam. Dat is vanuit onze biologische rollen als moeder en partner vanzelf zo gegroeid. Vrouwen hebben hierdoor aangeleerd om in relatie te staan tot anderen en zichzelf zo te ervaren. Het resultaat daarvan is dat we ons als vrouwen altijd zullen positioneren in relatie tot anderen. Alsof je door de ogen van anderen kijkt en een gevoel hebt ontwikkeld waar jij staat in de rangorde als je in een groep bent met anderen. Er zal altijd vergelijking plaatsvinden, meestal zelfs onbewust omdat we geen weet hebben van een groter perspectief dan ons persoonlijke perspectief en niet geleerd hebben dat ons gedrag op deze wijze zo sterk is beïnvloed.
Er is trouwens een groot verschil waar te nemen bij mannen ten opzichte van vrouwen die deze biologische rol evolutionair gezien niet hebben. Zij hebben langere tijd meer autonoom kunnen handelen en hun gedrag is dan ook anders als het gaat om autonomie. Zij zullen minder geneigd zijn te vergelijken vanuit dit oeroude principe en zich er niet zo sterk mee identificeren, maar dit terzijde.
In het voorbeeld vergelijkt mijn vriendin zich automatisch met de ex minnares van haar vriend. In haar beleving wordt ze onzeker en angstig en vergelijkt ze zichzelf direct met deze andere vrouw. Je bevrijdt je van je angst en onzekerheid door de geschiedenis die je deelt met alle andere vrouwen, door te zien dat wat jij dacht dat jouw probleem of thema was dat telkens weer terugkeert, iets is dat haar oorsprong heeft in de levensomstandigheden van ooit, eeuwen terug. Het is namelijk ook gedrag dat in elke vrouw terug te vinden is, in meer of mindere mate. Het vraagt van jou dat je ruimer kijkt naar wie je bent als mens en als vrouw. Het vraagt dat je onderzoek doet naar jouw cultureel gevormde conditioneringen in plaats van uitsluitend naar jouw persoonlijke belemmeringen.
"Ons gedrag is evolutionair gevormd onder invloed van onze levensomstandigheden en is nog steeds aan het ontwikkelen naar nieuwe vormen van bewustzijn en uitingen daarvan in ons gedrag."
De bevrijding zit hem in het feit dat je ervaart dat het niet jouw probleem is en dat je het niet op jezelf hoeft te betrekken. Je kijkt als het ware ineens door een collectieve bril in plaats van de persoonlijke die je tot nu toe alleen maar kende (ook weer onder invloed van de levensomstandigheden in een sterk geïndividualiseerde maatschappij). Als ik dit verhaal vertel aan mijn vriendin, begrijpt ze het meteen en merkt dat haar angst direct weg is. Als we samen kijken naar hoe ze dit fenomeen met haar nieuwe vlam kan aanvliegen, komt er iets heel anders uit dan zich te wapenen voor de toekomst om haar grenzen aan te geven en de nadruk op een monogame relatie te leggen. Ze wil samen met hem onderzoeken hoe de geschiedenis in haar doorwerkt als een interessant fenomeen en hem vragen hoe dat bij mannen werkt. Ze merkt meteen dat de lading eraf is, het is geen drama meer en haar angst is veranderd in nieuwsgierigheid. Ze hoeft zich niet meer te positioneren of competitief te zijn naar deze andere vrouw. Haar nieuwe inzicht zorgt direct voor een nieuwe keuze en daarmee ander bevrijd gedrag.
Hoe authentiek zijn we echt?
Als we het hebben over authenticiteit vraag ik mij altijd af hoe authentiek we echt zijn. Mijn mening is dat we nooit authentiek zijn wanneer we ons niet vrijgemaakt hebben van deze culturele conditioneringen en uitsluitend bezig geweest zijn met onze persoonlijke angsten of leerpunten. We kunnen namelijk niet authentiek zijn als we allemaal hetzelfde gedrag vertonen dat door invloed van onze levensomstandigheden of cultuur is gevormd. Authenticiteit begint pas erna, op het moment dat we ontdekken dat we een keus hebben hoe we ons bewust verder willen ontwikkelen als mens. Dan ontwikkelen we verder vanuit nieuwsgierigheid naar elkaar toe en stappen we uit het web van ons idee van sterke individualisering. Dan pas begrijpen en ervaren we werkelijk wat Teilhard de Chardin bedoelt met zijn quote over een leven zonder beperkingen en is onze nieuwe authenticiteit het startpunt voor al het moois dat nog komen gaat.
Meer informatie en je bevrijden van oude culturele conditioneringen? Klik dan op de link: www.servant-leadershipsolutions.nl/genderrevolutie
Dit artikel werd gepubliceerd in het kwartaalmagazine van Pioniers Magazine juli/aug/sept 2018.